Od 1 września 2024 roku polskie szkoły czeka szereg zmian wprowadzonych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN). Nowe rozporządzenia mają na celu poprawę jakości kształcenia oraz dostosowanie systemu edukacyjnego do współczesnych wymagań. Przyjrzyjmy się najważniejszym zmianom, które wpłyną na codzienność uczniów i nauczycieli.
Zajęcia z Pierwszej Pomocy
Jedną z kluczowych zmian w ramowych planach nauczania jest wprowadzenie obowiązkowych zajęć z pierwszej pomocy w ramach godzin wychowawczych. Dotyczy to uczniów klas IV-VII szkół podstawowych oraz II-IV liceum ogólnokształcącego, II-V technikum i II-III branżowej szkoły I stopnia. W klasach VIII szkoły podstawowej oraz I szkół ponadpodstawowych uczniowie będą się uczyć pierwszej pomocy na lekcjach edukacji dla bezpieczeństwa.
Rezygnacja z “Historii i Teraźniejszości”
Kolejną istotną zmianą jest rezygnacja z nauczania przedmiotu “historia i teraźniejszość” w klasach pierwszych liceów, techników oraz branżowych szkół I stopnia. Przedmiot ten będzie stopniowo wycofywany z kolejnych klas, co ma na celu odciążenie uczniów i nauczycieli oraz skoncentrowanie się na innych kluczowych przedmiotach.
Religia lub etyka: Nowa organizacja zajęć
Od nowego roku szkolnego wprowadza się zmiany w organizacji lekcji religii i etyki. Uczniowie będą mogli wybrać między tymi dwoma przedmiotami, co ma ułatwić planowanie zajęć w szkołach. Zmiany te mają na celu bardziej racjonalne zarządzanie czasem lekcyjnym i lepsze dostosowanie do potrzeb uczniów.
Zmiany w podstawie programowej
Ograniczenie zakresu treści
Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje ograniczenie obowiązkowego zakresu treści nauczania, co ma pozwolić na bardziej dogłębną realizację materiału. Zmiany obejmują przedmioty takie jak język polski, historia, matematyka, biologia, geografia, chemia, fizyka i informatyka. Celem jest zapewnienie nauczycielom i uczniom możliwości spokojniejszej i bardziej efektywnej pracy nad materiałem.
Szczegółowe przekształcenia
Dokumenty udostępnione przez MEN zawierają wszystkie wymagania określone w podstawie programowej z 2017 i 2018 roku, z oznaczeniem treści do wykreślenia oraz zmian o charakterze porządkującym. Prekonsultacje tych zmian miały miejsce na początku 2024 roku, co pozwoliło ekspertom, nauczycielom i rodzicom na zgłaszanie swoich uwag i opinii (Gov.pl).
Aktualizacja listy lektur
Nowe lektury
Zmiany nie ominęły również listy lektur obowiązkowych. Znikną z niej takie pozycje jak “W pustyni i w puszczy”, natomiast “Quo vadis” będzie omawiane jedynie we fragmentach. Nowa lista ma na celu dostosowanie lektur do współczesnych potrzeb edukacyjnych oraz zainteresowań uczniów, co powinno przyczynić się do większego zaangażowania w czytanie.
Dlaczego zmiany są potrzebne?
Zmiany w liście lektur mają na celu uproszczenie programu i zwiększenie jego atrakcyjności dla uczniów. Ministerstwo dąży do tego, aby lektury szkolne były nie tylko wartościowe pod względem edukacyjnym, ale również interesujące i przystępne dla młodzieży.
Co znika z listy?
Zgodnie z nowelizacją z listy lektur obowiązkowych dla klas IV-VI z początkiem nowego roku szkolnego znikną dwie ballady Adama Mickiewicza “Powrót taty” i “Pani Twardowska” i wiersz Juliusza Słowackiego “W pamiętniku Zofii Bobrówny”, zaś “Katarynka” Bolesława Prusa i “W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza przesunięte zostaną do listy lektur uzupełniających. Na liście utworów poetyckich, które uczniowie muszą poznać obowiązkowo pojawiła się dopisana “Rota” Marii Konopnickiej.
Jeśli chodzi o listę lektur obowiązkowych dla klas VII i VIII największa zmiana polega na tym, że kilka pozycji, które do tej pory uczniowie musieli czytać w całości, teraz będą czytać we fragmentach. Chodzi o “Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza (obowiązkowe zostaną tylko księgi: I, II, IV, X, XI i XII), “Quo vadis” Henryka Sienkiewicza i “Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego. Całkowicie z listy lektur obowiązkowych znikną: “Żona modna” Ignacego Krasickiego, “Śmierć Pułkownika” Adama Mickiewicza i “Tędy i owędy” Melchiora Wańkowicza.
Z listy proponowanych lektur uzupełniających dla klas IV-VIII szkół podstawowych znika “Słoń Birara” Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego i “Nie lękajcie się! Rozmowy z Janem Pawłem II” Andre Frossarda. Pojawią się za to nowe lektury. Do dotychczasowej listy lektur uzupełniających dopisane zostaną następujące pozycje: Justyna Bednarek “Dom nr 5”, Paweł Beręsewicz “Wszystkie lajki Marczuka”, Janusz Korczak “Bankructwo małego Dżeka”, Barbara Kosmowska, Paweł Beręsewicz i inni “Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach”, Raquel Jaramillo Palacio “Cudowny chłopak”, Katherine Paterson “Most do Terabithii”, Sara Pennypacker “Pax”, Rick Riordan “Percy Jackson i bogowie olimpijscy”, Marcin Szczygielski “Teatr Niewidzialnych Dzieci” i “Arka czasu”, Danuta Wawiłow i Natalia Usenko “Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13”, Roksana Jędrzejewska-Wróbel “Stan splątania” i Marcus Zusak “Złodziejka książek”.
Zgodnie z nowelizacją z listy lektur obowiązkowych dla liceów i techników na poziomie podstawowym z początkiem nowego roku szkolnego znikną m.in.: “Legenda o św. Aleksym”, “Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu”, “Kronika polska” Galla Anonima, “Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska, “Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza, “Grób Agamemnona” i “Testament mój” Juliusza Słowackiego, “Rozdziobią nas kruki, wrony…” Stefana Żeromskiego, “Ludzie, którzy szli” Tadeusza Borowskiego, “Katedra” Jacka Dukaja. Z listy zniknęli także niektórzy poeci, m.in. Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński, Franciszek Karpiński, Julian Przyboś, Tadeusz Gajcy, Stanisław Baliński, Kazimierz Wierzyński, Jan Polkowski, Wojciech Wencel, Jarosław Marek Rymkiewicz. Na liście nie ma też “wybranych utworów okresu stanu wojennego i powojennej piosenki literackiej” (chodzi o piosenki z repertuaru Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej oraz z Kabaretu Starszych Panów).
Część lektur do tej pory obowiązkowych na poziomie podstawowym została przeniesiona do lektur na poziomie rozszerzonym. Przeniesiono tak “Odyseję” Homera, “Boską komedię” Dantego Alighieri. Część przeniesiono do lektur uzupełniających. Przeniesiono tak “Odprawę posłów greckich” Jana Kochanowskiego, “Romea i Julię” Williama Szekspira, “Kazania sejmowe” Piotra Skargi, “Nie-Boską komedię” Zygmunta Krasińskiego, “Gloria victis” Elizy Orzeszkowej, “Drogę donikąd” Józefa Mackiewicza, “Raport o stanie wojennym” Marka Nowakowskiego i “Madame” Antoniego Libery.
Z listy lektur obowiązkowych na poziomie rozszerzonym usunięto: “Chmury” Arystofanesa, “Eneidę” Wergiliusza, “Wyznania” św. Augustyna, “Summę teologiczną” św. Tomasza z Akwinu. Z listy zniknęli też: François Rabelais “Gargantua i Pantagruel”, Michel de Montaigne “Próby”, a także “Lilla Weneda” Juliusza Słowackiego, “Bema pamięci żałobny rapsod”, “Promethidion” i “Czarne kwiaty” Cypriana Kamila Norwida oraz wybrane opowiadanie Jorge Luisa Borgesa. Do listy lektur uzupełniających przesunięto zaś “Poetykę” i “Retorykę” Arystotelesa oraz “Państwo” Platona.
Na liście lektur uzupełniających od 1 września 2024 r. nie będzie takich pozycji: “Kronika Książąt Polskich” oprac. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski, Mikołaj z Wilkowiecka “Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim”, Wespazjan Kochowski “Psalmodia polska”, Wiesław Kielar “Anus mundi”, Jan Józef Szczepański “Święty”, Jean Jacques Rousseau “Nowa Heloiza”, Julian Stryjkowski “Austeria”, Zofia Kossak-Szczucka “Błogosławiona wina”, Ferdynand Ossendowski: “Mocni ludzie”, “Ludzie, zwierzęta, bogowie”, Krystyna Lubieniecka-Baraniak “Gdy brat staje się katem”, Jan Paweł II: “Przekroczyć próg nadziei”, “Tryptyk rzymski”, “Pamięć i tożsamość”, “Fides et ratio”, Karol Wojtyła “Przed sklepem jubilera”, Stefan Wyszyński “Zapiski więzienne”, Paweł Zuchniewicz “Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim”. Nie będzie też wierszy wybranych m.in. Stanisława Trembeckiego, Franciszka Kniażnina, Tadeusza Peipera, Stanisława Grochowiaka, Julii Hartwig, Anny Kamieńskiej, Anny Świrszczyńskiej, Ryszarda Krynickiego, Edwarda Stachury i Adama Zagajewskiego
Pojawią się za to zupełnie nowe pozycje: William Golding “Władca much”, Olga Tokarczuk: “Prawiek i inne czasy”, “Bieguni”, “Opowiadania bizarne”, Petra Dvorakova “Wrony”, Sigriour Hagalin Bjornsdottir “Wyspa”, Paweł Huelle: “Castorp”, “Śpiewaj ogrody”, Cixin Liu “Wspomnienie o przeszłości Ziemi” tom I “Problem trzech ciał”, Wiesław Myśliwski “Traktat o łuskaniu fasoli”, Tomasz Różycki “Dwanaście stacji”, Andrzej Stasiuk “Jadąc do Babadag”, Mariusz Szczygieł “Nie ma”, Monika Sznajderman “Pusty las”, Dorota Terakowska “Poczwarka”, Marcin Wicha “Rzeczy, których nie wyrzuciłem”.
Reforma edukacyjna, która wejdzie w życie 1 września 2024 roku, ma na celu unowocześnienie polskiego systemu szkolnictwa. Wprowadzenie nowych zajęć z pierwszej pomocy, reorganizacja lekcji religii i etyki, a także zmiany w podstawie programowej i liście lektur to kroki, które mają przynieść korzyści zarówno uczniom, jak i nauczycielom. Przyszłość pokaże, jak te zmiany wpłyną na jakość edukacji i codzienność szkolną w Polsce.
Wszelkie modyfikacje zostały starannie przemyślane i mają na celu sprostanie współczesnym wyzwaniom edukacyjnym, zapewniając jednocześnie bardziej efektywny i angażujący proces nauczania.
