Jedyny w Polsce reaktor jądrowy – MARIA, znajdujący się w Narodowym Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) w otwockim Świerku – ma szansę wznowić działalność już do 10 maja br. Poinformował o tym szef departamentu energetyki jądrowej w Ministerstwie Przemysłu, Paweł Gajda.
Jak przekazał w rozmowie z TVN24, trwają obecnie intensywne prace nad uzupełnieniem dokumentacji niezbędnej do uzyskania nowej licencji od Państwowej Agencji Atomistyki (PAA). Poprzednie zezwolenie na eksploatację reaktora wygasło, co – zgodnie z przepisami – wymusiło jego czasowe wyłączenie.
– Taką licencję trzeba odnawiać co 10 lat. Na szczęście wyłączenie zbiegło się z planowaną przerwą techniczną, więc istnieje duża szansa, że do jej zakończenia, czyli do 10 maja, uzyskamy nowe pozwolenie – poinformował Gajda.
Zabezpieczenie finansowe i plany na przyszłość
Od przyszłego roku resort przemysłu planuje uruchomienie nowego mechanizmu finansowania, który ma zapewnić reaktorowi MARIA większą stabilność ekonomiczną. Jak wyjaśnił Gajda, chodzi o to, by znacząca część kosztów eksploatacji była pokrywana z góry.
Choć reaktor MARIA przechodzi obecnie program modernizacji, który – według zapewnień ministerstwa – ma umożliwić jego działanie nawet do 2050 roku, władze zaczynają już rozważać budowę jego następcy. Trwają prace nad włączeniem tego celu do szerszego programu badawczego wspierającego rozwój energetyki jądrowej w Polsce.
Zmiany w NCBJ
W czwartek minister przemysłu Marzena Czarnecka odwołała dotychczasowego dyrektora NCBJ, prof. Krzysztofa Kurka. Jak poinformowano, decyzja ta ma na celu usprawnienie funkcjonowania instytucji i nadanie priorytetu eksploatacji reaktora MARIA.
Minister Czarnecka już wcześniej – podczas wykładu na Politechnice Śląskiej – komentowała sytuację, podkreślając, że MARIA nie otrzymała jeszcze zgody PAA, ale istnieje domniemanie, iż reaktor spełni wymagane warunki bezpieczeństwa i wznowi działalność w maju.
Dlaczego MARIA jest tak ważna?
Reaktor MARIA to najpotężniejszy i najnowocześniejszy reaktor badawczy w Europie Środkowo-Wschodniej. Choć jego głównym zadaniem nie jest produkcja energii elektrycznej, ma on kluczowe znaczenie dla światowej nauki, przemysłu i medycyny. Dlaczego?
- Produkcja radioizotopów medycznych – MARIA jest jednym z zaledwie kilku reaktorów na świecie, które wytwarzają izotopy używane w diagnostyce i leczeniu nowotworów, takich jak molibden-99 czy jod-131. Miliony pacjentów korzystają z nich każdego roku.
- Badania materiałowe i fizyka jądrowa – umożliwia testowanie materiałów wykorzystywanych w przemyśle energetycznym, lotniczym i kosmicznym.
- Kształcenie kadry i rozwój technologii – odgrywa ważną rolę w edukacji przyszłych specjalistów energetyki jądrowej oraz w rozwijaniu projektów reaktorów nowej generacji.
Co więcej, doświadczenia zdobyte przy eksploatacji MARII są wykorzystywane przy rozwoju reaktorów wysokotemperaturowych HTGR – tzw. reaktorów typu SMR (Small Modular Reactors). To właśnie one mają być przyszłością bezpiecznej i zeroemisyjnej energetyki jądrowej.
Reaktor MARIA to nie tylko technologiczne serce polskiej nauki – to jeden z filarów globalnej walki z rakiem i zmianami klimatycznymi. Jego ponowne uruchomienie będzie miało znaczenie wykraczające daleko poza granice naszego kraju.
