Prawie połowa ludzkości, czyli około 3,5 miliarda osób, cierpi na choroby jamy ustnej – próchnica zębów stałych pozostaje najczęstszą chorobą niezakaźną na świecie. Takie dane przytacza najnowsza karta faktów Światowej Organizacji Zdrowia, która podkreśla, że większości tych schorzeń można skutecznie zapobiec dzięki wczesnym nawykom higienicznym i regularnej opiece stomatologicznej.
materiał partnerski Gabinety Hadent & kids
Pierwszy rok życia i koncepcja „dental home”
Eksperci Amerykańskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej zalecają, aby pierwsza wizyta u dentysty odbyła się nie później niż w pierwsze urodziny lub w ciągu sześciu miesięcy od wyrżnięcia się pierwszego zęba. Tak wczesny kontakt z gabinetem tworzy „dental home” – stałe, przyjazne miejsce kontroli, w którym lekarz monitoruje rozwój zębów, ocenia ryzyko próchnicy i uczy rodziców właściwej pielęgnacji. Kształtowanie dobrych nawyków od niemowlęctwa to najpewniejszy sposób na uniknięcie bólu, problemów z mówieniem czy zaburzeń wzrostu szczęk w późniejszych latach.
Codzienna higiena – pasta z fluorem, szczoteczka i nitka
Dwa staranne szczotkowania dziennie pozostają filarem profilaktyki. Amerykańska Akademia Pediatrii przypomina, że już od wyrżnięcia pierwszego zęba należy stosować pastę z fluorem, do trzeciego roku życia ilość odpowiada „ziarnku ryżu”, a w wieku przedszkolnym wielkości „ziarna grochu”. Od około szóstych urodzin dziecko może używać pasa o zawartości 1450 ppm fluoru, nadal pod czujnym okiem dorosłych – badania pokazują, że pełną sprawność manualną przy szczotkowaniu większość dzieci osiąga dopiero około dziewiątego roku życia. Tak wyważone dawkowanie fluoru jest bezpieczne, a przy tym znacząco zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy.
Rola diety w zapobieganiu próchnicy
Nawet najlepiej prowadzona higiena nie zrekompensuje diety obfitującej w wolne cukry. Światowe i krajowe towarzystwa pediatryczne podkreślają, że liczba słodkich przekąsek łącznie z napojami nie powinna przekraczać czterech ekspozycji cukru w ciągu doby. Najbezpieczniejszym napojem między posiłkami pozostaje woda, a dla najmłodszych – mleko. Ważne jest też unikanie zasypiania z butelką soku lub mleka modyfikowanego, bo nocna stagnacja płynu sprzyja gwałtownemu rozwojowi próchnicy.
Zabiegi profilaktyczne w gabinecie
Regularne wizyty kontrolne – zazwyczaj co sześć miesięcy, a w grupie niskiego ryzyka raz do roku – pozwalają szybko wychwycić zmiany próchnicowe i zaproponować zabiegi wzmacniające szkliwo. Lakierowanie powierzchni zębów lakierem z 5 % fluorkiem sodu co trzy do sześciu miesięcy istotnie ogranicza rozwój próchnicy, a lakowanie bruzd świeżo wyrzniętych trzonowców stałych zmniejsza prawdopodobieństwo ubytku nawet o trzy czwarte. Profesjonalny skaling z polerowaniem, wykonywany w miarę potrzeb od około siódmego roku życia, usuwa twardy biofilm, którego nie da się wyczyścić w domu, i motywuje młodych pacjentów do lepszego szczotkowania.
Kontrole obrazowe i zasada ALARA
Gdy kliniczne oględziny nie wystarczają, dentysta sięga po diagnostykę rentgenowską. Zaktualizowane w 2024 roku wytyczne AAPD zalecają indywidualne planowanie rodzaju i częstości zdjęć w oparciu o wiek, stan jamy ustnej i ryzyko chorób, przy ścisłym przestrzeganiu zasady ALARA, czyli możliwie najniższej dawki promieniowania. Najczęściej wykonywane są zdjęcia skrzydłowo-zgryzowe do oceny powierzchni stycznych, a pantomogram i cefalometria służą m.in. do planowania leczenia ortodontycznego; tomografia CBCT zarezerwowana jest wyłącznie dla skomplikowanych przypadków.
Ortodoncja – pierwsza ocena w wieku siedmiu lat
Amerykańskie Towarzystwo Ortodontyczne wyjaśnia, że siódmy rok życia to moment, w którym w ustach dziecka współistnieją zęby mleczne i pierwsze stałe, co pozwala zauważyć wady zgryzu jeszcze na etapie ich kształtowania się. Wczesne leczenie interceptywne – na przykład ekspanderem poszerzającym szczękę czy utrzymywaczami przestrzeni po przedwczesnej utracie „mleczaków” – często zapobiega konieczności skomplikowanych lub kosztowniejszych terapii w okresie dojrzewania.
Leczenie zachowawcze i chirurgiczne
Jeśli dojdzie do ubytku, stomatolog dziecięcy wybiera materiały dostosowane do wieku pacjenta. W zębach mlecznych popularne są glasjonomery uwalniające fluor, w zębach stałych – nowoczesne kompozyty. Przy głębokich zmianach stosuje się pulpotomię lub pulpektomię, aby zachować ząb i miejsce w łuku dla zęba stałego. W gabinetach przystosowanych do małych pacjentów coraz częściej dostępna jest sedacja wziewna podtlenkiem azotu, która łagodzi lęk i ułatwia przeprowadzenie procedur w sposób komfortowy.
Szczególne wyzwania: MIH i choroby ogólnoustrojowe
Hipomineralizacja trzonowcowo-sieczna, znana jako MIH, dotyczy według europejskich statystyk nawet co dziesiątego dziecka. Opublikowane w 2021 r. wytyczne EAPD zalecają bardzo indywidualne podejście: od lakierowania fluorem i lakowania bruzd w zmianach łagodnych, po zastosowanie koron stalowych lub planowych ekstrakcji w przypadkach ciężkich. Podobnie dzieci z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca czy astma, mogą wymagać częstszych wizyt profilaktycznych, ponieważ leki i zmieniona gospodarka hormonalna sprzyjają szybkiemu rozwojowi próchnicy.
Psychologia wizyty i wybór właściwego dentysty
Przyjazny gabinet z kolorowymi akcentami, krótkimi wizytami adaptacyjnymi i zespołem szkolonym w technikach „tell-show-do” pomaga dziecku poczuć się bezpiecznie. Nowoczesne placówki dysponują też sprzętem RTG o zmniejszonej dawce i możliwością sedacji, co dodatkowo ogranicza stres. Rodzice powinni zwracać uwagę na kwalifikacje lekarza – specjalista stomatologii dziecięcej lub ortodonta – oraz na to, czy gabinet prowadzi program edukacji całych rodzin w zakresie profilaktyki.
Inwestycja w uśmiech na lata
Zdrowy, pewny siebie uśmiech dziecka zaczyna się od pierwszego zęba, a kluczem jest współpraca rodziców, małego pacjenta i zaufanego dentysty. Regularne wizyty kontrolne, staranne szczotkowanie pastą z fluorem, zbilansowana dieta i, w razie potrzeby, wczesne leczenie ortodontyczne to plan, który procentuje przez całe życie. Umówienie wizyty już dziś to najprostszy sposób, by ochronić dziecko przed bólem i wspierać jego zdrowy rozwój.
W Gabinecie Hadent & Kids zapraszamy dzieci w każdym wieku – od pierwszego ząbka aż po kompleksową opiekę ortodontyczną. Leczenie ortodontyczne do 12. roku życia realizujemy w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. (dalsza część artykułu pod zdjęciem)
Jak można się zapisać?
Telefonicznie – skontaktuj się z nami i umów wizytę dla swojego dziecka tel. 690 590 851 (HADENT & Kids) w godz. 8 – 20
Osobiście – odwiedź nowe gabinety Hadent & Kids przy ul. Poniatowskiego 1A – wjazd od parkingu przy ul. Kruczej lub pieszo od parkingu na ulicy Poniatowskiego
Zapisu można tez dokonać w siedzibie HADENT Andriollego 59 lok 35 604 21 41 74 w godzinach 8 – 20, w soboty 8 – 15
Higiena jamy ustnej dziecka w 10 pytaniach i odpowiedziach
Pierwsza wizyta, ząbkowanie, próchnica, smoczek – rodzice często mają mnóstwo pytań dotyczących zdrowia jamy ustnej swoich dzieci. Aby rozwiać wątpliwości, przygotowaliśmy zestaw 10 najczęściej zadawanych pytań stomatologowi dziecięcemu – z rzetelnymi, praktycznymi odpowiedziami, które pomogą zadbać o zdrowy uśmiech najmłodszych od pierwszego ząbka.
1. Kiedy powinno się odbyć pierwszą wizytę dziecka u dentysty?
Zalecana pierwsza wizyta dziecka u dentysty powinna odbyć się około 6. miesiąca życia lub najpóźniej do 12. miesiąca, czyli w momencie pojawienia się pierwszego zęba mlecznego. Jest to tak zwana „wizyta adaptacyjna”, podczas której lekarz nie tylko sprawdza stan jamy ustnej, ale także instruuje rodziców, jak prawidłowo dbać o higienę i dietę dziecka. Wczesna wizyta ma również na celu oswojenie dziecka z gabinetem stomatologicznym i zapobieganie lękom w przyszłości.
2. Jak często dziecko powinno chodzić do dentysty?
Dziecko, podobnie jak dorosły, powinno odwiedzać dentystę co 6 miesięcy, jeśli nie występują żadne niepokojące objawy. Regularne kontrole umożliwiają wczesne wykrycie próchnicy, oceniają rozwój zgryzu oraz skuteczność higieny jamy ustnej. W przypadku dzieci ze zwiększonym ryzykiem próchnicy (np. z wadami szkliwa, nieprawidłową dietą lub wcześniejszymi ubytkami), wizyty mogą być zalecane nawet co 3–4 miesiące.
3. Czy ssanie kciuka lub smoczka może zaszkodzić zębom dziecka?
Tak, długotrwałe ssanie smoczka lub kciuka, zwłaszcza po 2.–3. roku życia, może negatywnie wpływać na rozwój jamy ustnej. Może prowadzić do wad zgryzu, takich jak zgryz otwarty, przodozgryz czy deformacje podniebienia. Im dłużej utrzymuje się ten nawyk, tym większe ryzyko, że dziecko będzie wymagało leczenia ortodontycznego. Warto więc ograniczać ssanie smoczka już po 12. miesiącu życia i wspierać dziecko w stopniowym odzwyczajaniu się.
4. Kiedy powinny zacząć wypadać mleczne zęby?
Proces fizjologicznej wymiany zębów mlecznych na stałe zaczyna się zazwyczaj między 5. a 7. rokiem życia. Najpierw wypadają dolne siekacze, a następnie górne. Ten proces trwa aż do około 12. roku życia, kiedy wypadają ostatnie zęby mleczne – trzonowce. Warto pamiętać, że każde dziecko rozwija się indywidualnie, a niewielkie różnice w czasie wypadania zębów są normalne.
5. Czy warto leczyć mleczne zęby, skoro i tak wypadną?
Zdecydowanie tak. Mimo że zęby mleczne są tymczasowe, pełnią one ważne funkcje – pomagają w prawidłowym gryzieniu, mówieniu oraz utrzymaniu miejsca dla zębów stałych. Nieleczona próchnica może prowadzić do bólu, infekcji, a nawet ropni, które wpływają na ogólny stan zdrowia i mogą uszkodzić zawiązki zębów stałych. Co więcej, złe doświadczenia związane z bólem zębów mogą zniechęcić dziecko do późniejszych wizyt u dentysty.
6. Jak prawidłowo dbać o higienę jamy ustnej dziecka?
Higienę jamy ustnej należy rozpocząć już od pierwszych dni życia – początkowo przemywając dziąsła gazikiem nasączonym wodą. Po pojawieniu się pierwszego zęba trzeba myć go szczoteczką z miękkim włosiem i pastą z fluorem (1000 ppm), ilością wielkości ziarnka ryżu. Od 3. roku życia stosujemy ilość pasty wielkości ziarnka grochu. Dzieci powinny myć zęby 2 razy dziennie, a nitkowanie warto wprowadzić w momencie, gdy zęby zaczynają się stykać. Kluczowa jest także kontrola diety – ograniczenie cukrów prostych, szczególnie między posiłkami.
7. Jak zachęcić dziecko do mycia zębów?
Zachęcanie dziecka do dbania o higienę jamy ustnej najlepiej realizować przez zabawę i pozytywne wzorce. Sprawdzają się szczoteczki z ulubionymi postaciami z bajek, kolorowe pasty (ale zawsze z fluorem!), piosenki do mycia zębów, wspólne szczotkowanie z rodzicami oraz system nagród, np. naklejek czy punktów za każdy dzień prawidłowego mycia. Kluczem jest systematyczność i cierpliwość – mycie powinno być traktowane jako naturalna część codziennej rutyny.
8. Czy dziecko może mieć próchnicę, nawet jeśli je mało słodyczy?
Tak. Próchnica nie powstaje wyłącznie przez jedzenie słodyczy – może być wynikiem wielu czynników, w tym: nieprawidłowej higieny, częstego picia soków owocowych lub mleka przed snem, genetycznej podatności, niskiego poziomu fluoru czy złych nawyków żywieniowych (np. podjadania). Nawet zdrowe przekąski, jak owoce suszone czy sok jabłkowy, mogą przyczyniać się do powstawania próchnicy. Dlatego regularna higiena i profilaktyka są kluczowe, niezależnie od diety.
9. Czy fluoryzacja jest bezpieczna dla dzieci?
Fluoryzacja, przeprowadzana pod kontrolą stomatologa, jest całkowicie bezpieczna i bardzo skuteczna w zapobieganiu próchnicy. Polega ona na nakładaniu specjalnych preparatów z wysokim stężeniem fluoru na zęby, co wzmacnia szkliwo i czyni je bardziej odpornym na działanie kwasów. U dzieci fluoryzację wykonuje się zazwyczaj co 3–6 miesięcy, w zależności od ryzyka próchnicy. Preparaty są dobierane indywidualnie – niektóre mają smakowe wersje, co sprawia, że zabieg jest komfortowy dla najmłodszych.
10. Kiedy dziecko powinno zacząć korzystać z nici dentystycznej?
Nitkowanie warto wprowadzić, gdy zęby zaczynają się stykać, czyli najczęściej między 2. a 4. rokiem życia. W miejscach, gdzie szczoteczka nie dociera, łatwo może rozwijać się próchnica międzyzębowa. Na początku to rodzice powinni wykonywać nitkowanie, używając specjalnych nitkowych uchwytów dla dzieci, które ułatwiają manewrowanie. Regularne nitkowanie już od najmłodszych lat kształtuje dobre nawyki i zmniejsza ryzyko próchnicy w trudnodostępnych miejscach.
