Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków poinformował o wpisaniu do rejestru zabytków budynku przy ul. Kopernika 8 w Otwocku. Znajdowało się w nim tzw. Sanatorium M. Chmielewskiej, F. Wiśniewskiego, S. Krzyżanowskiego (Dom Sendlerowej), a następnie Dom Wychowawczy dla Sierot. Aktualnie obiekt zamieszkały jest przez lokatorów komunalnych.
Dom ten stanowi ważny element historyczny i architektoniczny Otwocka. Pierwotnie został wzniesiony około 1905 roku jako część założenia sanatoryjnego, był jednym z kluczowych obiektów w mieście, sąsiadującym z innymi ważnymi zakładami leczniczymi, takimi jak Sanatorium dra Geislera i Pensjonat Nestorowiczówny.
Sanatorium po gruntownej przebudowie w 1905 roku reklamowało komfortowe, słoneczne pokoje, całoroczną opiekę lekarską oraz umiarkowane ceny. W połowie 1906 roku właścicielem został Franciszek Wiśniewski, a kierownictwo nad zakładem objął dr Marian Hołub. Do 1911 roku w sanatorium pracowali lekarze tacy jak dr J. Zbrowski i dr L. Gałczyński, a od maja tego roku funkcję kierownika pełnił dr Władysław Czaplicki, który wprowadził nowoczesne urządzenia, m.in. kanalizację, elektryczność i telefon.
Po 1911 r. sanatorium zakupili Maria z Krzyżanowskich i Jan Karbowscy, którzy przekazali go doktorowi Stanisławowi Krzyżanowskiemu, który w 1910 r. wraz żoną i córką Ireną przeprowadził się do Otwocka. Krzyżanowski, który początkowo pracował na stanowisku asystenta Sanatorium dra Geislera w Otwocku, specjalizował się w leczeniu chorób płucnych. Wraz z żoną angażowali się w życie kulturalne miasta. Krzyżanowski piastował funkcję przewodniczącego tamtejszego Koła Macierzy Polskiej, był wiceprezesem Towarzystwa Przyjaciół Otwocka oraz otwockiej Rady Opiekuńczej. Janina Krzyżanowska była członkinią zespołu teatralnego Towarzystwa „Spójnia”. W 1917 r. dr Krzyżanowski jako jeden z nielicznych zdecydował się na leczenie pacjentów zarażonych durem plamistym (tyfusem), na skutek zakażenia zmarł po krótkiej chorobie w tym samym roku. Janina Krzyżanowska wraz z córką Ireną Sendlerową mieszkały w Otwocku do 1920 r.
W 1920 roku sanatorium zostało zlikwidowane, a teren zakupiony przez Magistrat m.st. Warszawy na potrzeby Domu Wychowawczego dla Sierot im. ks. Baudouina. Po II wojnie światowej budynek był adaptowany na cele mieszkalne, przy czym dokonano w nim zmian architektonicznych, takich jak likwidacja tarasu, dobudowa schodów czy rozbudowa wschodniego skrzydła. Obecnie obiekt należy do województwa mazowieckiego i pełni funkcję mieszkalną, zamieszkiwany jest przez lokatorów komunalnych.
Budynek przy ul. Kopernika 8 jest świadectwem procesów urbanizacyjnych Otwocka, odzwierciedlając rozwój miasta jako kurortu i miejsca leczenia w okresie międzywojennym. Jego architektura i rozległe założenie parkowe podkreślają wagę tego miejsca w historii miasta. Pomimo dokonanych zmian, zachowana struktura sanatoryjna stanowi cenny element dziedzictwa, łącząc przeszłość z dziejami lokalnej społeczności i aktywnością najważniejszych postaci z początku XX wieku. Wartościowy przykład podwarszawskiej architektury uzdrowiskowej, obiekt ten przypomina o dawnych czasach leczenia i opieki zdrowotnej w regionie.
Źródło: WUOZ w Warszawie
Czytaj także:
Szokujące sceny w Otwocku: to nie był wypadek a celowe potrącenie [Film]
