Dzień Ojca to coroczne święto, które ma na celu okazanie szacunku, miłości oraz wdzięczności wszystkim ojcom za ich trud i poświęcenie. W Polsce jest obchodzone tradycyjnie 23 czerwca, od roku 1965, choć jego korzenie sięgają znacznie wcześniej i mają bogatą historię zarówno w kontekście międzynarodowym, jak i krajowym.
Chociaż Dzień Ojca w Polsce jest obchodzony od ponad pięćdziesięciu lat, to nadal pozostaje w cieniu Dnia Matki pod względem popularności i masowości obchodów. Niemniej jednak jest to ważne święto, które przypomina o roli ojców w życiu rodziny i społeczeństwa, a jego geneza – zarówno na świecie, jak i w Polsce – świadczy o rosnącym uznaniu dla ojcowskiego trudu i poświęcenia.
Geneza Dnia Ojca na świecie
Obchody Dnia Ojca rozpoczęły się w Stanach Zjednoczonych, gdzie w latach 10. XX wieku pojawiły się pierwsze inicjatywy mające na celu ustanowienie tego święta. Po sukcesie Dnia Matki, który został oficjalnie zatwierdzony w 1914 roku, pojawiły się głosy, by również i ojcowie otrzymali swoje własne święto. Pierwsze obchody Dnia Ojca miały miejsce 19 czerwca 1910 roku w miasteczku Spokane w stanie Waszyngton. Za ich zainicjowanie odpowiadała Sonora Smart Dodd, córka weterana wojny secesyjnej Williama Smarta. Sonora, po usłyszeniu o ustanowieniu Dnia Matki trzy lata wcześniej, w 1907 roku, wpadła na pomysł, by podobne święto poświęcić ojcom, szczególnie tym, którzy na co dzień opiekowali się rodziną, często samotnie wychowując dzieci. Jej własny ojciec, po śmierci żony, samodzielnie wychowywał ich sześcioro. Początkowo wydarzenie miało charakter lokalny, a starania o jego oficjalne uznanie na szczeblu krajowym nie przyniosły od razu efektów. Dopiero w 1972 roku prezydent Richard Nixon oficjalnie ustanowił Dzień Ojca jako święto narodowe. W porównaniu z popularnością Dnia Matki, który od dawna cieszy się dużym uznaniem, Dzień Ojca w Polsce i na świecie jeszcze długo pozostawał w cieniu tego święta.
Obchody Dnia Ojca w Polsce
W Polsce święto to ma już kilkudziesięcioletnią tradycję. Pierwsze wzmianki o obchodach Dnia Ojca pojawiły się w połowie lat 60. XX wieku. W czerwcu 1965 roku na łamach łódzkiego „Expressu Ilustrowanego” ukazała się dyskusja na temat organizacji tego dnia, wzorowana na innych krajach. Dziennikarz gazety, Konrad Turowski, przeprowadził rozmowę z poetą Janem Sztaudyngerem, mieszkającym w Łodzi. Zapytany o poparcie dla pomysłu i datę święta, Sztaudynger z entuzjazmem odpowiedział, że jest za ustanowieniem Dnia Ojca i proponuje 23 czerwca – najkrótszą noc roku, kiedy ojciec ma „labę”, czyli wolne od obowiązków. Wywiad ten ukazał się 16 czerwca 1965 roku, a już 23 czerwca tego samego roku „Express Ilustrowany” ogłosił obchody tego dnia. Od tego momentu Dzień Ojca był regularnie przypominany, a do inicjatywy dołączyły również inne publikacje, takie jak „Przekrój” czy „Przyjaciółka”. Z czasem święto to zaczęło zyskiwać na popularności, choć nadal nie dorównuje Dniowi Matki pod względem rozpoznawalności i obchodów.
Nowe uprawnienia od 2023 roku – dziewięć tygodni dla ojca
Najważniejszą zmianą wprowadzoną w kwietniu 2023 roku była nowelizacja Kodeksu pracy, która wprowadziła dodatkowe dziewięć tygodni urlopu rodzicielskiego, przypisanych wyłącznie ojcom. Jest to urlop nieprzenaszalny, co oznacza, że matka nie może go przejąć, nawet jeśli ojciec z niego nie skorzysta. W praktyce oznacza to, że ojciec ma zagwarantowane dziewięć tygodni bez możliwości przekazania ich drugiemu rodzicowi, co ma na celu zwiększenie udziału ojców w opiece nad dzieckiem od najwcześniejszych chwil.
Praca zdalna i elastyczne formy zatrudnienia
Kolejną ważną zmianą są ułatwienia w zakresie pracy zdalnej oraz elastyczności w organizacji czasu pracy. Rodzice dzieci do czterech lat mogą wnioskować o pełną pracę zdalną, a pracodawca nie może odmawiać takiego wniosku, jeśli tylko praca na odległość jest możliwa. Podobne uprawnienia przysługują rodzicom dzieci niepełnosprawnych czy chorych przewlekle.
Ponadto, ojcowie wychowujący dzieci do 8. roku życia mogą korzystać z różnych form elastycznej organizacji pracy, takich jak:
- praca zdalna,
- system przerwanego czasu pracy (do 5 godzin przerwy w ciągu doby),
- skrócony tydzień pracy (np. cztery dni po 10 godzin),
- praca weekendowa,
- ruchomy czas rozpoczęcia i zakończenia dnia pracy,
- indywidualny rozkład czasu pracy,
- obniżenie wymiaru etatu.
Przepisy te mają na celu umożliwienie rodzicom lepszego pogodzenia obowiązków zawodowych z opieką nad dzieckiem.
Ważne jest także, że ojcowie, podobnie jak matki, mają ograniczenia dotyczące delegacji, pracy w nocy czy nadgodzin. Nie mogą być oddelegowywani poza stałe miejsce pracy, a ich godziny pracy są ściśle regulowane, szczególnie w okresie opieki nad dzieckiem do czterech lat.
Wprowadzone od 2021 i 2023 roku zmiany w prawie pracy znacząco zwiększyły prawa ojców, dając im więcej możliwości aktywnego uczestnictwa w życiu rodzinnym. Dziewięć tygodni urlopu nieprzenaszalnego to krok w kierunku większej równości i zaangażowania mężczyzn w opiekę nad dziećmi, a elastyczne formy pracy pomagają lepiej pogodzić obowiązki zawodowe z rodzinnymi. To dobrze rokuje na przyszłość, promując pełniejsze uczestnictwo ojców w wychowaniu potomstwa oraz wspierając równowagę między życiem prywatnym a zawodowym.
Wszystkim ojcom, z okazji ich święta składamy najlepsze życzenia!
Foto: pexels
Czytaj także:
Czy L51 przestanie kursować?
