Wielu mieszkańców gmin zadaje sobie pytanie: dlaczego koszty gospodarki odpadami są tak wysokie? Jak informuje portal Portalsamorzadowy.pl, często nie zdajemy sobie sprawy, że płacimy nie tylko za sam wywóz odpadów, ale za cały system, który zapewnia ich przetwarzanie.
Odbiór i zagospodarowanie odpadów to kosztowne przedsięwzięcie. W 2023 roku wartość rynku gospodarowania odpadami w Polsce szacowano na około 10 miliardów złotych. Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tzw. „podatki śmieciowe” mają pokrywać wszystkie wydatki związane z funkcjonowaniem systemu odpadowego, w tym odbiór, transport, odzysk, unieszkodliwianie śmieci oraz tworzenie Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK).
Brak świadomości wśród mieszkańców
Pomimo ponad dekady funkcjonowania nowego systemu, wielu mieszkańców wciąż nie rozumie, jak działa ten mechanizm i za co faktycznie płaci. Nie wszyscy wiedzą, że opłata śmieciowa obejmuje także koszty takich usług jak odbiór odpadów poremontowych czy zużytego sprzętu elektrycznego na telefon – nawet jeśli z tych usług nie korzystają.
Państwowy Instytut Badawczy wyliczył, że w 2022 roku koszty związane z gospodarką odpadami wynosiły od 200 do 460 złotych na jednego mieszkańca. Te kwoty są przeznaczane głównie na odbiór, transport i zagospodarowanie odpadów, które stanowią ponad 90% wszystkich kosztów. Pozostałe 10% obejmuje m.in. koszty administracyjne oraz utrzymanie PSZOK-ów.
Tańsze odpady to utopia. Nowe cele unijne sięgną do naszych kieszeni
Różnice w kosztach między gminami
Różnice w kosztach między gminami wynikają z odmiennych strategii zarządzania odpadami. Przykładowo, częstotliwość odbioru odpadów w różnych gminach może się różnić, co bezpośrednio wpływa na jakość usług i poziom opłat. W niektórych miejscach opłata może obejmować dodatkowe usługi, takie jak mycie pojemników czy odbiór wielkogabarytowych odpadów na telefon.
Znaczące różnice występują także w działaniu Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. PSZOK ma obowiązek prowadzić każda gmina, ale jakość usług może się różnić. Do punktu można przywieźć każdą ilość odpadów komunalnych bez limitu, ale cztery frakcje – opony, odpady poremontowo-budowlane, wielkogabarytowe i odpady zielone – mogą być objęte rocznymi limitami.
Sens segregacji odpadów i wpływ na koszty
Segregacja odpadów ma kluczowe znaczenie dla efektywności całego systemu gospodarowania odpadami, a co za tym idzie – bezpośrednio wpływa na koszty, jakie ponoszą mieszkańcy. Jak podkreśla portal Portalsamorzadowy.pl, prawidłowe sortowanie śmieci pozwala na odzysk surowców wtórnych, co zmniejsza ilość odpadów, które muszą trafić na składowiska lub do spalarni. Im więcej odpadów podlega recyklingowi, tym niższe są koszty ich przetwarzania, co w konsekwencji może prowadzić do obniżenia opłat dla mieszkańców.
Brak wiedzy lub niedbalstwo w zakresie segregacji może znacząco zwiększać koszty całego systemu. Odpady zmieszane, które powinny być odpowiednio posegregowane, trafiają do droższego przetwarzania, co podnosi ogólne koszty gospodarowania odpadami. Przykładem może być konieczność ręcznego sortowania śmieci, co wymaga większych nakładów pracy i zwiększa koszty operacyjne firm zajmujących się przetwarzaniem odpadów.
Elżbieta Student, naczelniczka Wydziału Gospodarki Odpadami w Czerwionce-Leszczynach, zauważa, że mimo licznych działań edukacyjnych, wciąż wielu mieszkańców nie przestrzega zasad segregacji. Wrzucanie odpadów budowlanych czy innych niedozwolonych materiałów do kontenerów na odpady komunalne powoduje, że gminy muszą ponosić dodatkowe koszty związane z ich usuwaniem i utylizacją, co ostatecznie obciąża wszystkich mieszkańców wyższymi opłatami.
Żeby było taniej, będzie drożej. Dopłaty do systemu kaucyjnego
Na co gmina wydaje pieniądze z opłaty śmieciowej?
Warto również wiedzieć, że środki z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi mogą być wykorzystywane wyłącznie na pokrycie kosztów związanych z funkcjonowaniem systemu odpadowego, co eliminuje możliwość przekierowania tych funduszy na inne cele budżetowe gminy.
Z pobranych opłat gmina może także pokryć koszty wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do zbierania odpadów oraz koszty utrzymywania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym. Samorząd może również pokryć koszty utworzenia i utrzymania punktów napraw oraz ponownego użycia produktów, co dodatkowo wspiera ideę recyklingu i zrównoważonego rozwoju.
Podsumowując, odpowiedzialna segregacja odpadów i zrozumienie, jak funkcjonuje system gospodarki odpadami, może przyczynić się nie tylko do ochrony środowiska, ale także do realnego obniżenia kosztów, które ponosimy w ramach opłaty śmieciowej.
