Podczas remontu ul. Warszawskiej po wschodniej stronie Otwocka natrafiano na dobrze zachowane elementy wyburzonej starej synagogi. Władze powiatu mówią, że takich znalezisk w otwockiej ziemi może być więcej. “Wszystkie będą zbadane i odpowiednio zabezpieczone”
Obiekty jakie znaleziono podczas prac zostały zabezpieczone i poddane pracom archeologów i konserwatorom zabytków. Na miejscu w trakcie postępujących prac w ziemi znaleziono kolejne elementy architektoniczne synagogi Goldbergów. W dobrym stanie zachowały się polichromie oraz pstrokate barwienia – Już teraz wiemy, iż synagoga miała niezwykłą barwną elewację, o czym świadczą zachowane barwione w masie na ceglasto tynki oraz polichromie baz kolumn – napisał Wiktor Lach, społeczny opiekun zabytków – Z Panią archeolog z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie dokonaliśmy oględzin elementów kolumn i szczątków murów pochodzących z rozebranej przez Niemców Synagogi Goldbergów w Otwocku. Po interwencji regionalistów zostały zabezpieczone i z przesianym gruzem (większe fragmenty i cegły) zostaną zdeponowane i zabezpieczone na terenie dawnego Muzeum Ziemi Otwockiej. Wstrzymana została budowa miejsc parkingowych na działce, na której znajdują się relikty synagogi. Po przeprowadzaniu badań odkrywkowych i inwentaryzacji terenowej, ocalałe relikty zostaną utrwalone i zabezpieczone jako historyczna substancja przed procesami niszczącymi oraz udostępnione turystom w formie historycznej ruiny – napisał społecznik.
Historia zatrzymana pod ziemią
Bardzo szybka interwencja lokalnych działaczy oraz władz, pozwoliła na odpowiednie zabezpieczenie odkryć przy ulicy Warszawskiej. – Zdajemy sobie sprawę, że w otwockiej ziemi jest znacznie więcej podobnych artefaktów, które pozwolą nam odkryć historię miasta na nowo. Od jakiegoś czasu trwają rozmowy z wieloma instytucjami i muzeami, które są zainteresowane zarówno badaniami, jak i upamiętnieniem tej niezwykłej historii. Zgodnie z założeniami, wszystkie takie odkrycia będą drobiazgowo badane oraz zabezpieczane. Podobnych odkryć możemy się spodziewać na terenie całego miasta – powiedział Paweł Walo, z zarządu powiatu otwockiego. Niezwykła, przedwojenna historia miasta może zostać upamiętniona nie tylko pomnikami, ale szczególnymi miejscami pamięci.
Szczątki synagogi Goldberów, w tym atrakcyjne dla turystów nazy i fragmenty kolumn zostaną poddane konserwacji i wyeksponowane. Osobiście chciałbym, aby fundamenty synagog zostały zabezpieczone i wyeksponowane w formie trwałej historycznej ruiny. To najlepsze rozwiązanie z punktu widzenia konserwatorskiego, jednak należy brać pod uwagę zdanie środowisk zajmujących się upamiętnieniem historii i dziedzictwa Otwockich żydów. Starosta i prezydent prowadzą dialog z muzeum Getta Warszawskiego. Warto, aby tej zapomnianej części historii miasta, w której Polacy wyznania mojżeszowego mieli ogromny wkład mówić częściej i poza zamkniętym środowiskiem. Właściwa ekspozycja miejsc pamięci, pomników historii i materialnych świadectw wielokulturowości pomogą odnaleźć dzisiejszą tożsamość miasta. Wiem, że konserwator zabytków Marcin Dawidowicz, chce zlecić wykonanie opracowania historycznego, które powinno być bazą do dalszych badań. W tym także badań archeologicznych w poszukiwaniu reliktów dawnych synagog.
Wiktor Lach – Społeczny opiekun zabytków
Na drugim planie widać Synagogę. Fot. ze zbiorów rodziny Raków.
Projekt elewacji frontowej. Ze zbiorów Archiwum Pąństwowego w Warszawie, oddział w Otwocku
Bożnica przy Warszawskiej 41
Synagoga została ufundowana przez Szloma i Chaima Goldbergów w 1927 r. i należała do największych takich obiektów w okolicy. Podczas nazistowskiej okupacji została spalona 1939 r. a następnie zburzona i nigdy nie odbudowana. Według świadków to własnie do płonącej synagogi miał miał wbiec Urke Nachalnik, który miał uratował zwoje Tory.
fot. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
